PERTANYAAN:
Di pondok pesantren dan juga lembaga-lembaga lain banyak
kita jumpai para santri dan pelajar yang membutuhkan biaya pendidikan yang
tidak sedikit. Apakah santri yang belajar di pondok pesantren boleh menerima
zakat untuk menunjang Pendidikan mereka?
JAWABAN:
Santri yang masih belajar di pondok pesantren memang
membutuhkan biaya pendidikan yang tidak sedikit, namun untuk membantu beban
tersebut dengan zakat perlu dirinci lagi. Berikut rincian hukumnya :
1.
Jika saku
dari orang tuanya sudah
bisa mencukupi kebutuhannya,
maka santri yang masih belajar di Pondok Pesanren tidak
boleh menerima zakat dengan mengatas namakan fakir-miskin,
dan boleh menerimanya atas nama selain fakir-miskin,
asalkan hanya
untuk sekedar kecukupannya.
2.
Apabila
saku atau nafaqoh dari orang tuanya belum mencukupi kebutuhannya, maka santri tersebut boleh menerima zakat atas nama fakir-miskin ataupun atas
nama yang lainnya.
1.
I'anatut
Tholibin, juz II, hal. 201
2.
Nihayatuz
Zain, hal. 180-181
وفى
إعانة الطالبين، ج 2 ص 201، مانصه:
أما من لم يكتف
بالنفقة الواجبة له من زوج أو قريب فيعطيه المنفق وغيره حتى بالفقر ويجوز للمكفى
بها الأخذ بغير المسكنة والفقراء ان وجد فيه حتى ممن تلزمه نفقته.
(قوله فيعطيه المنفق
وغيره) أى تمام كفايته وقوله حتى بالفقر غاية لمقدر أى يعطيه بكل صفة يستحق بها
الأخذ حتى بصفة الفقر. اهـ
وفى
نهاية الزين، ص 180-181، مانصه:
ولو كان له كسب لائق
به لكنه كان مشتغلا بالعلم الشرعى الذى يتأتى منه تحصيله والكسب يمنعه جاز له
الأخذ من الزكاة قال بعضهم وحينئذ تجب نفقته على والده. والعلم الشرعى الفقه
والتفسير والحديث وآلاتها -إلى أن قال- فيعطى الفقير كفاية بقية العمر الغالب وهو
اثنتان وستون سنة -إلى أن قال- ويعطى مكاتب وغارم لغير إصلاح ذات البين ما عجزا
عنه من وفاء دينهما. ويعطى ابن السبيل ما يوصله مقصده أو ماله ان كان له فى طريقه
مال ويعطى الغازى حاجته فى غزوة ذهابا وإيابا واقامة له ولعياله ‑إلى قوله‑ ويعطى
المؤلفة ما يراه ويعطى كل فرد من افراد العامل أجرة مثله ومن فيه صفتا استحقاق
كفقير غارم يأخذ بإحداهما. اهـ